CHOROBY TARCZYCY
WSTĘP
Hypotyroidyzm jest najpowszechniejszą chorobą endokrynologiczną u psów, szacuje się, że nawet 80% przypadków niedoczynności spowodowane jest przez limfocytarne, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Schorzenie to jest dziedziczne, z czego wynikają ogromne problemy dla hodowli psów rasowych.
Wśród ras terierów, najczęściej chorują z powodu niedoczynności tarczycy American Staffordshire Terriery i Staffordshire Bull Terriery. Bardzo często obserwuje się psy mające zaburzenia psychiki, behawioru, epizody świądu, są otyłe, zgaszone, w niczym nie przypominają zwinnych, muskularnych i sprawnych atletów.
W badaniach Michigan State University, średnia dla wszystkich ras wg badań amerykańskich wynosi 7,5%, dla amstaffów ten wskaźnik to aż 14,6%, natomiast wg OFA amstaffy są na 29 miejscu ze średnią 6,6% populacji. Badania były przeprowadzane kilkanaście lat temu, możliwe, że odsetek ten jest jeszcze większy w czasach obecnych.
Wśród populacji amstafów powszechnie diagnozuje się alergie, atopie, zerwania więzadeł krzyżowych, objawy padaczkowe, problemy ze skórą inne niż świądowe, grzybice skóry są diagnozowane i leczone bez wgłębiania się w prawdziwą przyczynę.
Samce „łapią” mykoplazmy wskutek czego mają problemy z płodnością, suczki hodowlane nie chcą zachodzić w ciążę, rodzą słabe mioty, trudności z owulacją, częste resorpcje i ronienia.
Dokładna diagnoza przeprowadzona odpowiednio wcześnie, w fazie kompensacji, zapewnia dobre opcje terapeutyczne na przyszłość, ważne jest to również w przypadku planowania hodowli.
Bardzo często napotyka się na trudności w postawieniu ostatecznej diagnozy tego schorzenia. Tarczyca jako gruczoł dokrewny reguluje metabolizm komórkowy CAŁEGO organizmu, stąd każda jej dysfunkcja może manifestować się szerokim wachlarzem objawów praktycznie z każdej dziedziny medycyny weterynaryjnej.
Wiele z tych objawów przypomina objawy chorobowe innych schorzeń, stąd diagnoza często jest długotrwała, często dochodzą wciąż nowe symptomy, co potrafi zmylić lekarza, bez wdrożenia leczenia przyczynowego, maskuje się wciąż objawy, tarczyca jest coraz bardziej chora, pojawiają się nowe symptomy z innych narządów, powoli tworzy się błędne koło.
Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy u psów.
-
Zmiany w metabolizmie komórkowym mogą skutkować:
-
Letarg
-
Niewydolność wysiłkowa
-
Otępienie
-
Przybieranie na wadze
-
Nietolerancja zimna
-
Wahania nastroju
-
Nadpobudliwość
-
Zahamowanie wzrostu
-
Przewlekłe infekcje
-
Symptomy neurologiczne:
-
Polineuropatie
-
-
Drgawki
-
Problemy neurologiczno-mięśniowe:
-
Paraliż krtani
-
Paraliż twarzy
-
„smutny” wyraz pyska
-
Nietrzymanie moczu/kału
-
Zaniki mięśniowe
-
Przełyk olbrzymi
-
Opadające powieki
-
Ciągnięcie kończyn
-
Zerwanie więzadeł krzyżowych
-
Sztywność kończyn
-
Osłabienie
-
Schorzenia dermatologiczne
-
Sucha, łuszcząca skóra
-
Łupież
-
Matowa sierść
-
„szczurzy ogon”
-
„szczenięca sierść”
-
Hyperpigmentacja
-
Ropne infekcje skóry
-
Brzydki zapach skóry
-
Symetryczne, obustronne wyłysienia
-
Łojotok tłusty
-
Łojotok suchy
-
Obrzęk śluzowaty
-
Schorzenia układu rozrodu
-
Niepłodność
-
Brak libido
-
Atrofia jąder
-
Zaburzenia spermatogenezy
-
Przedłużone cykle międzyrujowe
-
Brak rui
-
Ciche ruje
-
Ciąża urojona
-
Słabe szczenięta
-
Poronienia
-
Zaburzenia kardiologiczne
-
Bradykardia
-
Arytmie
-
Kardiomiopatie
-
Schorzenia żołądkowe
-
Zaparcia
-
Biegunki
-
Wymioty
-
Zaburzenia hematologiczne
-
Krwawienia
-
Anemia
-
Małopłytkowość
-
Leukopenia
-
Zaburzenia okulistyczne
-
Zwyrodnienia tłuszczowe rogówki
-
Zapalenie błony naczyniowej oka
-
Wrzody rogówki
-
„suche oko”
-
infekcje gruczołów dodatkowych oka
-
Syndrom Vogt-Koyanagi-Harada
-
Inne objawy
-
Utrata smaku
-
Utrata węchu
-
Chroniczne zapalenie wątroby
-
Niedobór IgA
-
Inne endokrynopatie związane z nadnerczami, trzustką, przytarczycami
Podstawowe badania w diagnostyce chorób tarczycy
Kompletny profil tarczycowy, jaki powinien być wykonywany jako pierwsze badanie przesiewowe zawiera:
-
T4 całkowita (tyroksyna)
-
Ten test mierzy całkowity poziom tyroksyny we krwi – zarówno związane jak i wolne cząsteczki. Ok.99% T4 jest związana z białkami we krwi, i tym samym nie dociera ani nie jest aktywna w tkankach organizmu.
-
Sam poziom T4 o niczym nie świadczy, na tyroksynę ma wpływ bardzo dużo czynników zmieniających poziom białek wiążących i transportujących hormony we krwi – są to głównie leki.
-
Jest to bardzo popularny wskaźnik do badań skriningowych.
-
Na jego wpływ mają leki takie jak fenobarbital, sterydy, antybiotyki, a także choroby nie związane z tarczycą, o tle zapalnym, nawet zwykły APZS czyli alergiczne pchle zapalenie skóry może powodować spadek poziomu tyroksyny.
-
-
T3 całkowita (trójjodotyronina)
-
Podobnie jak w T4 , całkowita T3 reprezentuje zarówno związane, jak i niezwiązane formy krążące we krwi. Pomiar samej surowicy T3 nie jest uważany za dokładną metodę diagnozowanie hypotyroidyzmu, ponieważ hormon ten odzwierciedla aktywność tkanki tarczycy i często występuje pod wpływem współistniejących stanów zapalnych niezwiązanych z tarczycą. Jest to jednak przydatne jako część profilu tarczycy lub zdrowia panel kontrolny. Na przykład, jeśli poziomy T4, T4 i T3 są niskie, pacjent najprawdopodobniej cierpi na chorobę zapalną niż na niedoczynność tarczycy.
-
Jeśli całkowite poziomy T3 są wysokie lub bardzo wysokie u psa nieotrzymującego suplementacji tarczycy u takiego pacjenta najprawdopodobniej występują przeciwciała przeciwko T3, które fałszywie podniosło T3 i / lub poziom wolnej T3
-
-
T3 wolna
-
Podobnie jak wolna frakcja tyroksyny, wolna T3 stanowi niecałe 0,1% całkowitego poziomu T3. Wolna frakcja T3 przepływa przez przysadkę mózgową – i zależnie od poziomu hormonu przysadka może zacząć produkować więcej TSH (Thyroid Stimulating Hormone)
-
Poziom fT3 może być podniesiony u psów z normalną funkcją tarczycy, ale z podniesionym metabolizmem - psy pracujące, ciężarne suki, młode aktywne psy.
-
W przypadku krążących przeciwciał przeciwko T3, poziom wolnej frakcji T3 będzie fałszywie wysoki.
-
W przypadku niedoczynności tarczycy poziomy T3 i fT3 będą w granicach normy – chyba, ze proces trwa już bardzo długo, lub pies ma dodatkowo chorobę zapalną niezwiązaną z tarczycą.
-
-
T4 wolna
-
Wolna tyroksyna to około 0,1% całej frakcji krążącej.
-
Jest to frakcja biologicznie aktywna.
-
Cząsteczki ft4 krążą w organizmie, przepływają też przez przysadkę mózgową – zależnie od poziomu hormonu przysadka może zacząć produkować więcej TSH (Thyroid Stimulating Hormone)
-
Jakkolwiek we krwi krążą obie formy tyroksyny – wolna i związana, przysadka reaguje tylko na poziom frakcji wolnej.
-
Poziom białek wiążących we krwi ma niewielki wpływ na fT4 – jest to bardziej czuły test przy diagnozie niedoczynności tarczycy.
-
Także leki i stany zapalne mają zdecydowanie mniejszy wpływ na poziom fT4
-
Zarówno tyroksyna jak i frakcja wolna mają bardzo niskie poziomy w przypadku hipotyroidyzmu.
-
-
TSH – hormon tyreotropowy
-
W pierwotnej niedoczynności tarczycy, poziom wolnej T4 spada, w rezultacie czego przysadka produkuje więcej TSH
-
U ludzi przysadkowy TSH reguluje poziom hormonów tarczycy w ok 95% - jest to czuły marker problemów
-
Niestety u psów, tylko 70% produkcji hormonalnej regulowane jest przez przysadkę i TSH
-
Pozostałe 30% kontrolowane jest przez hormon wzrostu, który to jest produkowany, magazynowany i wydzielany przez przysadkę
-
Stąd więc ok.30% psów z niedoczynnością tarczycy będzie dawało fałszywe wyniki TSH – fałszywie dodatnie i fałszywie ujemne
-
Stąd, nie każdy hipotyroidyzm u psa będzie przebiegał z podniesionym poziomem TSH
-
-
TgA (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie)
-
W przypadku choroby autoimmunologicznej tarczycy, poziomy TgA będą znacznie podniesione.
-
Z tego 90% przypadków to choroba wrodzona i dziedziczna.
-
Psy ze stwierdzonym wysokim poziomem TgA nie powinny być uwzględniane w hodowli.
-
Testy na przeciwciała będą fałszywie ujemne, jeśli pies był suplementowany hormonalnie w przeciągu 90 dni przed pobraniem krwi.
-
Fałszywie negatywne wyniki można uzyskać w przypadku stwierdzonych przeciwciał przeciwko T4 lub T3.
-
Fałszywie pozytywne wyniki z kolei, uzyskuje się w przypadku szczepienia psa w przeciągu 30-45 dni wstecz, lub w przypadku występowania chorób zapalnych niezwiązanych z tarczycą.
-
Szczepienie psów poliwalentnymi szczepionkami z wirusem wścieklizny, lub z samym wirusem wścieklizny, może indukować powstawanie TgA.
-
-
T3A/T4A przeciwciała przeciw T4/T3
-
Te autoprzeciwciała mają wpływ na poziomy badanych hormonów standardowymi metodami
-
Na szczęście zdecydowana większość przeciwciał to T3A
-
T4A występują u ok. 5%
-
Obecność przeciwciał manifestuje się podwyższonymi poziomami T3, co świadczyć może o zapaleniu z autoagresji, aczkolwiek przy normalnych poziomach autoprzeciwciał nie można wykluczyć samego zapalenia tarczycy.
-
Mit T4
Wielu lekarzy uważa, że jeśli wyniki psa mieszczą się w widełkach przesłanych z laboratorium, wszystko w porządku z tarczycą pacjenta.
Chodzi tu zwłaszcza o poziom T4 – jeśli poziom tego hormonu utrzymuje się na poziomie 2ug/dl (26nmol/L) nie potrzeba dalszej diagnostyki i należy szukać przyczyny gdzie indziej – pies znajduje się w stanie tzw. Eutyreozy.
Poziomy T4 nie pozwalają na wykrycie zapalenia tarczycy i krążących przeciwciał.
Poziomy T4 mogą fałszywie pozwolić na postawienie diagnozy niedoczynności tarczycy w przypadku chorób zapalnych typu chroniczna infekcja drożdżakami, niewydolność wątroby, nerek, choroby zapalne jelit, także stosowane leki sztucznie zaburzają poziom tyroksyny – sterydy, sulfonamidy, fenobarbital.
Interpretacja wyników badań
Zależnie od stanu fizjologicznego zwierzęcia, jego wieku i wielkości, optymalne wartości wskaźników tarczycy będą się różnić. Nie wolno mierzyć wszystkich tą samą miarką.
U szczeniąt i młodzieży, wskutek szybkiego wzrostu i dużego zapotrzebowania praktycznie na wszystko, począwszy na kaloriach, witaminach, wapniu, kończąc na hormonach tarczycy – poziomy tych ostatnich powinny być w drugiej, wyższej połowie „widełek”. Jeśli więc fT4 ma zakres 0,6 do 3,70 ng/dL, optymalny, zdrowy młodzik będzie miał od 2,2 do 3,6 ng/dL, w przypadku T4 i zakresie 1,5-4,5 optymalny poziom zawiera się między 3 a 4,4.
Nie ma obawy o "pójście w drugą stronę" - nadczynność tarczycy zdarza się głównie u kotów, u psów wyłącznie na tle żywieniowym, z powodu znacznego przedawkowania egzogennych hormonów, lub z powodu błędów przed- i laboratoryjnych - na przykład pobranie krwi do kontroli suplementacji bezpośrednio po podaniu dawki.
Krew w przypadku kontrolnych badań w niedoczynności powinno pobierać się ok 4-6h po przyjęciu przez psa tabletki. Znaczna hemoliza lub lipemia także mogą zakłócić obraz krwi.
Dorosłe psy potrzebują mniej energii niż szczeniaki, ich kości, tkanki i organy są w pełni rozwinięte, temperament nieco przygasa – zwierzę dorasta i staje się, przynajmniej w teorii, zrównoważone.
Psy ras ogromnych mają niższe poziomy hormonów tarczycy, w przypadku chartów natomiast poziomy uznawane za normalne oscylują wokół dolnej granicy.
Styl życia psa także determinuje interpretację wyników. Psy pracujące, sportowe, użytkowe mają większe poziomy energii metabolicznej niż zwykłe „kanapowce”, zmienia się to sezonowo, zależnie od momentu w jakim zwierzę się znajduje. Także psy i suki hodowlane, zależnie od stanu fizjologicznego, będą miały różne potrzeby i będą różnie reagować.
Warto pamiętać, że różne laboratoria będą miały różne widełki prawidłowych poziomów. Większość widełek dla dorosłych psów mieści się dla T4 w granicach 1,5-4,5, dla fT4 0,6 -3,7.
Dla psów powyżej 8 roku życia, które mają wolniejszy metabolizm, dobre poziomy hormonów powinny mieścić się zaraz poniżej właściwego, środkowego zakresu.
Trzeba także pamiętać, żeby w suplementacji nie stosować zbyt wysokich dawek lewotyroksyny i uważnie monitorować poziom wolnej T4.
Duże i olbrzymie rasy psów mają wolniejszy metabolizm niż mniejsze, prawidłowy poziom hormonów Bernardyna będzie na pewno mniejszy niż Chihuahua czy JRT. Poziomy te powinny być podobne do poziomów psów starszych.
U chartów natomiast obserwujemy bardzo niskie podstawowe poziomy hormonów tarczycy – są ona w dolnej granicy lub nawet poniżej powszechnie uznanych i stosowanych widełek.
Głównym błędem przy interpretacji wyników tarczycy jest ślepe wierzenie w widełki przysłane przez laboratorium – cokolwiek znajduje się w widełkach jest ok, każdy inny poziom jest już nienormalny. Zakresy norm są jedynie szkicem – trzeba odnieść wartość liczbową do wieku, rasy, wielkości, stanu fizjologicznego i stylu życia.
Badania genetyczne w diagnostyce chorób tarczycy
Kompletny panel hormonów tarczycy razem z testami na obecność przeciwciał tarczycowych są efektywnym narzędziem do badania zwierząt przed przeznaczeniem do hodowli.
W tym wypadku testy na TgA i autoprzeciwciała przeciw T3 i T4 są najważniejsze.
Suka z przeciwciałami TgA w swojej krwi może je przekazać razem z siarą szczeniakom,są także doniesienia o przekazywaniu ich drogą transplacentarną – z łożyskiem, w macicy w czasie trwania ciąży. Każdy pies z podniesionym poziomem przeciwciał może rozwinąć kliniczne objawy niedoczynności tarczycy, lub rozwinąć inne schorzenia autoimmunologiczne z powodu upośledzenia układu odpornościowego.
Stąd więc skrining w kierunku obecności przeciwciał jest ważny, aby wyeliminować dziedziczne zapalenie tarczycy tła autoimmunologicznego.
Do momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej, badania czynności tarczycy nie mają sensu. Badania zaczyna się w wieku 14 miesięcy u samców, natomiast u suk w okresie anoestrus po pierwszej rui – najbardziej wiarygodne badania przeprowadzać należy ok 12-16 tygodni po cieczce. Wszelkie inne badania – von Willebrand, HD i ED, schorzenia okulistyczne, profile rozrodcze także powinny być wykonywane w tym okresie.
W przypadku prowadzenia hodowli, psy i suki powinny być badane co roku – profil tarczycowy, morfologia oraz pełna biochemia. Takie systematyczne badania pozwalają wczesne wyłapanie nieprawidłowości prowadzących do schorzeń tarczycy. Wszystko w ramach hasła – lepiej zapobiegać niż leczyć.
Dla zapewnienia zdrowia hodowli, poziomy profilu tarczycowego powinny być możliwie pośrodku norm z laboratorium – niższe poziomy T4, fT4 i wysokie poziomy TgA, w przypadku ras predysponowanych (w dzisiejszych czasach jest to większość ras psów) informują o dużym prawdopodobieństwie wystąpienia zapalenia tarczycy i jej niedoczynności.
Trudność w dokładnym zdiagnozowaniu wczesnej choroby tarczycy polega na fakcie, iż część pacjentów z typowym objawami klinicznymi hipotyroidyzmu hormony tarczycy ma w normalnym zakresie - w "widełkach". Natomiast poziomy tych hormonów w tkankach są niewystarczające do ich normalnego funkcjonowania. Po podaniu suplementacji, objawy kliniczne znikają.
W celu zredukowania pojawiania się dziedzicznych schorzeń tarczycy w przyszłych pokoleniach, należy usuwać psy z przeciwciałami z puli genowej rasy.
Psy mające objawy kliniczne niedoczynności tarczycy bez obecności przeciwciał, wymagające suplementacji, powinny być kojarzone tylko i wyłącznie z partnerem przebadanym i wolnym od schorzeń tarczycy.
Dawkowanie lewotyroksyny
Suplementacja tyroksyny wynosi od 10 do 30mg na kg masy ciała.
Dawkę należy dostosować do wieku i stylu życia psa. Czas półtrwania czyli działania leku u psów jest o wiele szybszy niż u ludzi, u psów wynosi ok.12-16 godzin, natomiast u ludzi nawet 5 dni, stąd dawkowania są ok 10 razy większe niż u ludzi.
Subkliniczna niedoczynność tarczycy.
Niektóre psy z obniżoną funkcja tarczycy mają bardzo dobre wyniki testów – mieszczą się w widełkach referencyjnych.
Takie psy cierpią na subkliniczną niedoczynność, tzn.ich objawy nie zostały jeszcze w pełni wyrażone.
Czasem psy z bardzo niskimi poziomami hormonów nie mają żadnych typowych objawów tejże niedoczynności – przybieranie na masie, problemy ze skórą i sierścią, osowiałość – za to bardzo często cierpią na nietypowe zachowania, agresję, nadpobudliwość a także stany zapalne jelit. W diagnostyce niedoczynności trzeba brać pod uwagę bardzo dużo rzeczy, oprócz wyników badań, objawy kliniczne, zachowanie psa.
Genetyczny skrining chorób tarczycy
Większość psów z zapaleniem tarczycy wykazuje podniesiony poziom przeciwciał TgA, przeciwciała przeciwko T3 i/lubT4 wykazywane są tylko w 20-40% przypadków.
W Polsce dostępne do badania są jedynie przeciwciała przeciwko TgA, jest to bardzo ważny wskaźnik stanu organizmu.
Przeciwciała przeciwko T3 i T4, w razie podniesionej wartości, świadczą o toczącej się chorobie zapalnej tarczycy tła autoimmunologicznego. Niestety normalny poziom przeciwciał nie wyklucza choroby, pod tym względem poziom TgA jest bardziej wiarygodny.
Tak jak wspomniane było wcześniej, poziom przeciwciał nie może być mierzony jeśli pies w przeciągu 90 dni przed testem dostawał suplementację lewotyroksyny – egzogenne hormony powodują supresję chorej tarczycy, odciążają ją i wyciszają stan zapalny – poziom przeciwciał będzie więc sztucznie niski – w normie.
Sztucznie wysoki poziom TgA będzie miał miejsce w przypadku szczepienia psa w przeciągu ostatnich 45 dni.
Zapalenie tarczycy tła immunologicznego u psów jest bardzo podobne do szeroko rozpowszechnionej u ludzi choroby Hashimoto. Analogicznie chore psy i chorzy ludzie są bardziej podatni na inne choroby tła autoimmunologicznego, atakujące inne tkanki i narządy = szpik kostny, wątrobę, nadnercza, trzustkę, skórę, nerki, stawy, jelita, układ nerwowy. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej, u ludzi poznano już 3 typy, u psów powoli zaczynamy go diagnozować. Jest to choroba warunkowana genetycznie, występuje rodzinnie, choruje tarczyca, niedoczynność nadnerczy powoduje chorobę Addisona, do tego dołącza się cukrzyca, choroby skórne, wyłysienia, syndrom złego wchłaniania, w pakiecie anemia hemolityczna, przewlekłe zapalenie wątroby, toczeń.
Najpopularniejszym schorzeniem tego typu u psów jest zespół Schmidt’a – zapalenie tarczycy i choroba Addisona, występuje u pudli, leonbergerów, aczkolwiek może się wydarzyć u każdej innej rasy bądź mieszańca.
Zmiany zachowania a funkcja tarczycy
Jeden z głównych powodów eutanazji zwierząt domowych nie wynika z choroby, ale z niepożądanego zachowania. Chociaż to nienormalne zachowanie zwierzęcia może mieć wiele przyczyn medycznych, może również odzwierciedlać podstawowe problemy natury psychologicznej.
Związek między zmianami behawioralnymi i psychologicznymi a zaburzeniami czynności tarczycy jest rozpoznawany u ludzi już od XIX wieku. W niedawnym badaniu 66% osób z zaburzeniami deficytu uwagi i nadpobudliwości stwierdzono niedoczynność tarczycy, a uzupełnienie ich poziomu hormonów było zazwyczaj zakończone poprawą stanu pacjenta. Ponadto niedawno ustalono związek między nieprawidłowym zachowaniem a zaburzeniami czynności tarczycy u psa, a także zauważono podobną korelację u kotów z nadczynnością tarczycy.
Typowe objawy kliniczne obejmują niesprowokowaną agresję w stosunku do innych zwierząt i / lub ludzi, nagłe pojawienie się napadów w wieku dorosłym, dezorientację, zmiany nastoju, nieregularny temperament, okresy nadpobudliwości, hipoattencyjność, depresję, lęk i fobie, lęk, uległość, bierność, kompulsywność i drażliwość.
Po epizodach zmiany zachowania, większość zwierząt wyszła z transu i nie była świadoma ich dziwnego zachowania.
Mechanizm, dzięki któremu zmniejszona funkcja tarczycy wpływa na zachowanie, jest niejasny. Pacjenci z niedoczynnością tarczycy mają zmniejszony klirens kortyzolu, a także zahamowane wydzielanie TSH i bardzo zmniejszoną produkcję hormonów tarczycy.
Stale podwyższony poziom krążącego kortyzolu wprowadzają zwierzę w stały stan stresu. U ludzi i tak samo jak i u psów następuje upośledzenie funkcji umysłowych i zwierzę reaguje na stres w sposób stereotypowy, odruchowy a nie uzasadniony i wyuczony.
Przewlekły stres u ludzi bierze udział w patogenezie zaburzeń afektywnych, takich jak depresja. W badaniach obrazowych wykazano, że duża depresja wywołuje zmiany w aktywności lub objętości neuronów w obszarach mózgu, które regulują zachowania między innymi agresywne. Wykazano wyraźnie, że receptory dopaminy i serotoniny są zaangażowane w agresywne szlaki w OUN.
Szczury z niedoczynnością tarczycy mają zwiększony wychwyt receptorów dopaminy i serotoniny i zwiększoną wrażliwość na poziomy neuroprzekaźników w otoczeniu.
Badacze w ostatnich latach zauważyli nagły początek zmian behawioralnych u psów w okresie dojrzewania lub u młodych dorosłych. Większość psów była psami rasowymi lub mieszańcami, z widoczną wyraźną skłonnością niektórych ras. Dla znacznej części tych zwierząt kastrowanie nie zmniejsza objawów, a w niektórych przypadkach zachowania nasilają się.
Sezonowe skutki alergii na środki wziewne i pasożyty zewnętrzne, takie jak pchły i kleszcze, a następnie pojawienie się chorób skóry i sierści, w tym ropnego zapalenia skóry, alergicznego zapalenia skóry, łysienia i intensywnego swędzenia, również zostały powiązane ze zmianami w zachowaniu.
Wiele z tych psów należy do określonej grupy ras lub rodzin psów podatnych na różne problemy immunologiczne i alergie (np. Golden Retriever, Akita, Rottweiler, Doberman Pinczer, angielski Springer Spaniel, Owczarek Szetlandzki i Owczarek Niemiecki).
Objawy kliniczne u tych zwierząt, zanim wykażą nagły początek agresji behawioralnej, mogą obejmować drobne problemy, takie jak nieuwaga, lęk, sezonowe alergie, zaburzenia skóry i sierści oraz intensywne swędzenie. Mogą to być wczesne subtelne oznaki dysfunkcji tarczycy, bez innych typowych objawów choroby tarczycy.
Typowa historia zaczyna się od spokojnego, dobrze wychowanego i słodkiego szczeniaka lub młodego dorosłego psa. Zwierzę było towarzyskie, uczestniczyło w szkoleniach dotyczących posłuszeństwa, pracy lub pokazów psów i pochodziło od renomowanego hodowcy, którego hodowla nie miała wcześniejszej historii hodowania zwierząt z problemami behawioralnymi. Jednak na początku okresu dojrzewania lub później obserwuje się nagłe zmiany osobowości.
Typowymi objawami mogą być ciągłe marudzenie, nerwowość, schizoidalne zachowanie, strach w obecności nieznajomych, hiperwentylacja, dezorientacja i deficyty uwagi. Zmiany te mogą przekształcić się w nagłą niesprowokowaną agresję w nieznanych sytuacjach z innymi zwierzętami, ludźmi, a zwłaszcza z dziećmi.
Inna grupa psów wykazuje napady padaczkowe lub podobne do nich zaburzenia o nagłym początku, które mogą wystąpić w dowolnym momencie od okresu dojrzewania do wieku średniego. Te psy wydają się całkowicie zdrowe na zewnątrz, mają normalną sierść i energię, ale nagle bez wyraźnego powodu nagle występują u nich ataki padaczkowe.
Napady są często rozmieszczone w odstępach od kilku tygodni do miesięcy, mogą pokrywać się z pełnią księżyca i mogą pojawiać się w krótkich skupiskach – jeden atak za drugim. W niektórych przypadkach zwierzęta stają się agresywne i atakują otaczających je na krótko przed lub po jednym z napadów.
Dwa ostatnie przypadki dotyczyły młodych psów skierowanych na zespół nagłej agresji (Sudden Onset Aggression – SOA) wkrótce po okresie dojrzewania. U obu psów stwierdzono wczesne autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które klinicznie reagowało na suplementację tarczycy, do tego stopnia, że leki przeciwdrgawkowe mogły być stopniowo odstawiane. Liczba zwierząt wykazujących te różnego rodzaju nieprawidłowe zachowania wydaje się rosnąć w ciągu ostatniej dekady.
U psów z nieprawidłową agresją duże wspólne badanie naukowców z Bostonu wykazało pozytywną odpowiedź na terapię zastępczą hormonów tarczycy w pierwszym tygodniu leczenia, podczas gdy całkowita korekta deficytów metabolicznych zajęła około trzech tygodni. W niektórych przypadkach nastąpiło gwałtowne odwrócenie zachowania przy wznowieniu poprzednich problemów, jeśli pominięto tylko jedną dawkę. Podobny wzór agresji w odpowiedzi na suplementację tarczycy odnotowano u konia.
W badaniu wzięło udział 634 psy, o nieprawidłowych zachowaniach.
Dziewięćdziesiąt procent (568 psów) było rasowych, a 10% to rasy mieszane. W tej grupie nie stwierdzono preferencji płciowych, bez względu na to, czy zwierzęta były wykastrowane, czy nie.
Sześćdziesiąt trzy procent psów miało zaburzenia czynności tarczycy, co stwierdzono na podstawie 3 lub więcej nieprawidłowych wyników na kompleksowym profilu tarczycy. Głównymi kategoriami nieprawidłowych zachowań były:
agresja (40% przypadków),
drgawki (30%),
lęk (9%)
nadpobudliwość (7%);
Niektóre psy wykazywały więcej niż jedno z tych zachowań. W tych 4 kategoriach zaburzenia czynności tarczycy stwierdzono u 62% psów agresywnych, 77% psów atakujących, 47% psów przerażonych i 31% psów nadpobudliwych.
Wyniki interwencji leczenia standardowymi dawkami lewotyroksyny dwa razy dziennie oceniono w 95 przypadkach i wykazały znaczną poprawę behawioralną u 61% psów. Spośród nich 58 psów poprawiło swoje zachowanie o ponad 50%, co oceniono na podstawie wstępnie zdefiniowanej 6-punktowej skali subiektywnej. Tylko 10 psów nie doświadczyło znaczących zmian, a 2 psy pogorszyły swoje zachowanie. W porównaniu z 20 przypadkami agresji dominacyjnej leczonej konwencjonalną terapią behawioralną lub inną modyfikacją nawyków w tym samym okresie, tylko 11 psów poprawiło się o ponad 25%, a z pozostałych 9 przypadków 3 nie uległo poprawie, a 3 zostały poddane eutanazji lub umieszczone w innym domu.
Te wstępne wyniki są tak obiecujące, że pełne profilowanie diagnostyczne tarczycy i leczenie suplementem tarczycy, tam gdzie wskazano, jest uzasadnione we wszystkich przypadkach wykazujących nieprawidłowe zachowanie.
Odkrycia te potwierdzają znaczenie włączenia pełnego profilu przeciwciał przeciwko tarczycy jako części laboratoryjnej i klinicznej każdego przypadku behawioralnego, oprócz pełnego badania krwi, morfologii, biochemii i panelu tarczycowego.
Podsumowanie
Niedoczynność tarczycy to psia choroba cywilizacyjna, należy ją zawsze podejrzewać, ale też trzeba umieć interpretować wyniki badań.
Bibliografia
1. How to Diagnose Hypothyroidism
World Small Animal Veterinary Association World Congress Proceedings, 2014
Ninette Keller, BVSc, BVSc (Hons), MMedVet (Med) (Pret), Grad Cert Ed (JCU)
2. Ettinger SJ, Feldman EC. Textbook of Veterinary Internal Medicine. 7th ed. Saunders Elsevier; 2010.
3. Skopek E, Patzl M, Nachreiner RF. Detection of autoantibodies against thyroid peroxidase in serum samples of hypothyroid dogs. Am J Vet Res. 2006
4. Bojanic K, Acke E, Jones BR. Congenital hypothyroidism of dogs and cats: a review. N Z Vet J. 2011
5. Mooney CT. Canine hypothyroidism: a review of aetiology and diagnosis. N Z Vet J. 2011
6. Diaz MM, Mol JA, Peeters ME. Assessment of thyroid function in dogs with low plasma thyroxine concentrations. J Vet Intern Med. 2007
7. Ad Rijnberk · Hans S. Kooistra. Clinical Endocrinology of Dogs and Cats